ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ

 

                                                                Νίκος Καζαντζάκης -  · 

.  · 

Ο σπουδαίος σκηνοθέτης Μιχάλης Κακογιάννης, μιλάει για τον Καζαντζάκη, σε ένα αφιέρωμα από το ιστορικό αρχείο της εφημερίδας Βήμα:

Ο Καζαντζάκης, από την πρώτη επαφή, με εντυπωσίασε με την ασκητική του φυσιογνωμία. Ήταν λεπτός, με έντονα ζυγωματικά, μάτια κάπως στενά και σχιστά, μικρό πηγούνι και χρώμα γκριζοκόκκινο. Καταλάβαινες αμέσως ότι η ζωή του ήταν λιτή, σπαρτιατική, και ότι δεν ξόδευε τις ώρες του άσκοπα.

Εκείνο που σε παραξένευε είναι το ότι είχε φοβερό χιούμορ. Του άρεσε πολύ να διηγείται ανέκδοτα, που συνήθως αφορούσαν άλλους Έλληνες συγγραφείς, ακόμη και φίλους του, όπως τον Σικελιανό.

Όταν έφτασε στα χέρια μου ο «Ζορμπάς», εκείνο που είπα είναι: «Αν ο Κουίν θέλει, θα τον κάνω· είναι ο μόνος κατάλληλος ηθοποιός για τον ρόλο». Δεν έκλεισα δικαιώματα, παρά μόνο αφού μίλησα μαζί του στη Νέα Υόρκη και δέχτηκε. Το γύρισμα έγινε το 1963, κράτησε δεκατρείς εβδομάδες και η ταινία βγήκε το 1964, με τίτλο Zorba the Greek. Ο Κουίν ταυτίστηκε απόλυτα με τον ρόλο, τόσο που πολλοί τον φωνάζουν ακόμα και τώρα «Ζορμπά».

Ο ίδιος ο Καζαντζάκης ήταν ο λιγότερο παραδόπιστος άνθρωπος που γνώρισα. Όποιος του ζητούσε δικαιώματα για μεταφράσεις έργων του, βιβλίων κ.λπ., τα έδινε χωρίς να συζητάει ποτέ τα οικονομικά. Ήταν κι αυτό μέρος της ασκητικής του αντίληψης και του τρόπου ζωής του.

Όλες οι αντιρρήσεις και οι πολεμικές κατά του «Ζορμπά» εκδηλώθηκαν στην Ελλάδα. Το βασικό τους επιχείρημα ήταν ότι το έργο δυσφημεί την Ελλάδα και βλάπτει τον τουρισμό. Ακόμα και στη Βουλή έφτασε να συζητηθεί ο «Ζορμπάς», ενώ η Ιερά Σύνοδος απείλησε να με αφορίσει. Αλλά και από άποψη εμπορική, η ταινία δεν πήγε τόσο καλά στην Ελλάδα όσο στο εξωτερικό.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ (1883-1957) 

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της τουρκοκρατούμενης Κρήτης. Σπούδασε Νομική στην Αθήνα (1902-1906), και μεταπτυχιακά στο Παρίσι (1907-1909), όπου επηρεάστηκε βαθύτατα από τις φιλοσοφικές αρχές του Μπερξόν και του Νίτσε. Την εποχή αυτή αρχίζει η συστηματική του ενασχόληση με τα γράμματα. Πραγματοποίησε πλήθος ταξιδιών στο εξωτερικό, αρκετές φορές ως ανταποκριτής εφημερίδων. Υπηρέτησε ως γενικός διευθυντής στο Υπουργείο Περιθάλψεως (1919), διορίστηκε Υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου (1945) και εργάστηκε ως σύμβουλος λογοτεχνίας στην UNESCO (1946). Διετέλεσε πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Συγγραφέων. Το 1956 τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης και προτάθηκε ως υποψήφιος για το Νόμπελ Λογοτεχνίας εννέα φορές.

Ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του πρωτίστως ποιητή, έχοντας γράψει την Οδύσεια, ένα μεγαλόπνοο έργο με 24 ραψωδίες και 33.333 στίχους. Διακρίθηκε στη δραματουργία (Προμηθέας, Καποδίστριας, Κούρος, Νικηφόρος Φωκάς, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Χριστόφορος Κολόμβος, κ.ά.), στη συγγραφή ταξιδιωτικών εντυπώσεων (Ισπανία, Ιταλία, Αίγυπτο, Σινά, Ιαπωνία και Κίνα, Αγγλία, Ρωσία, Ιερουσαλήμ και Κύπρο), στα φιλοσοφικά δοκίμια (Ασκητική, Συμπόσιο, κ.ά.). Ωστόσο, ευρύτερα γνωστός έγινε από τα μυθιστορήματά του: Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά (1946), Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (1948), Ο καπετάν Μιχάλης (1950), Ο τελευταίος πειρασμός (1951), Αναφορά στο Γκρέκο (1961), κ.ά. Το έργο του έχει μεταφραστεί και εκδοθεί σε περισσότερες από 50 χώρες και έχει διασκευαστεί για το θέατρο, τον κινηματογράφο, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση.