ΑΓΓΕΛΟΣ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ

 

Angelos Zacharopoulos

7 Μαρτίου 2016  · 

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΠΑΝΤΑ ΕΠΙΚΑΙΡΟ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΟΥ «ΤΑ ΤΑΡΑΓΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ 1940 – 1950», ΕΚΔΟΣΕΙΣ « ΜΙΝΩΑΣ»

ΔΙΧΟΝΟΙΑ Η ΑΙΩΝΙΑ ΠΛΗΓΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Η διχόνοια βρίσκεται στο DNA των Ελλήνων. Φαίνεται δε ότι αποτελεί και μια πηγή του δυναμισμού τους, τουλάχιστον σύμφωνα με τη ρήση του «σκοτεινού φιλοσόφου» Ηρακλείτου : «πόλεμος πατήρ πάντων». Δεν είναι τυχαίο ότι οι αρχαίοι ήταν, ίσως, ο μοναδικός λαός στον κόσμο που είχε επινοήσει και λάτρεψε μία θεότητα-προσωποποίηση της φιλονικίας και της διχόνοιας : την Έριδα. Κατά τον Όμηρο ήταν αδερφή και συνοδός του Άρη, θεού του πολέμου. Την ήθελε μάλιστα ντυμένη με ρούχα βαμμένα στα κόκκινα από το αίμα των ανδρών. Κατά τον Ησίοδο, ήταν κόρη της Νύκτας και μητέρα του Πόνου, του Λοιμού και γενικά κάθε κακού και συμφοράς. Επειδή δεν προσκλήθηκε στο γάμο του Πηλέα και της Θέτιδας, έριξε ανάμεσα στους καλεσμένους ένα μήλο με γραμμένη πάνω σε αυτό την φράση «Τη καλλίστη» (στην ομορφότερη) προκαλώντας την φιλονικία μεταξύ Αφροδίτης, Ήρας και Αθηνάς για το ποιά θα το πάρει.

Μπορεί να ξεχάστηκαν οι θεοί του Ολύμπου. Η μοναδική θεότητα που δεν ξεχάστηκε ποτέ από τους Έλληνες είναι η Έρις.

Ο Αλκαίος της Μυτιλήνης, ποιητής σύγχρονος της συμπατριώτισσάς του Σαπφούς και του Σόλωνος, περιγράφει στα «Στασιοτικά» του τον εμφύλιο πόλεμο που ξέσπασε τον 7ο αιώνα π.χ. μεταξύ Πληβείων και Πατρικίων, ο οποίος είχε βέβαια ταξικό χαρακτήρα. Συγκρίνει τον πόλεμο αυτό με μια χειμερινή θύελλα όπου « κάθε κύμα που έρχεται ανεβαίνει πιο ψηλά από όλα αυτά που προηγήθηκαν». Ο Αλκαίος είχε ταχθεί υπέρ των αδυνάτων Πληβείων εν αντιθέσει με τον σύγχρονό του λόγιο Θεογνή ο οποίος ήθελε «να πιει το αίμα» των επαναστατημένων Πληβείων που, «ενώ άλλοτε εστερούντο κάθε δικαιώματος και έβοσκαν έχω από τα τείχη σαν τα ελάφια, τώρα σήκωσαν κεφάλι και ζητούν ισότητα». «Δίκη» ήταν η κραυγή των Πληβείων που, τότε, σήμαινε δικαιοσύνη και όχι διαδικασία για την απόδοση δικαιοσύνης.

Έναν παρόμοιο ταξικό εμφύλιο πόλεμο θέλησε ν’αποφύγει ο Σόλων στην Αθήνα τον 7ο προς 6ο αιώνα και το κατόρθωσε με την «Σεισάχθεια» (Σείω το άχθος). Στην Αθήνα της εποχής εκείνης υπήρχε ένα αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ των ευγενών πλουσίων και των φτωχών βιοπαλαιστών. Οι πλούσιοι ήταν μεγαλογαιοκτήμονες ή μεγαλέμποροι - μεγαλοβιοτέχνες . Οι φτωχοί ήταν κυρίως καλλιεργητές μικροϊδιοκτήτες ή ακτήμονες, μικροβιοτέχνες. Αναγκάζονταν συχνά να δανείζονται χρήματα από τους πλουσίους βάζοντας υποθήκη τις μικροϊδιοκτησίες τους ή την προσωπική τους ελευθερία. Έτσι, όταν δεν κατόρθωναν να εξοφλήσουν τα δάνεια, έχαναν τις ιδιοκτησίες τους ή την ελευθερία τους και γινόντουσαν δούλοι των δανειστών. Οι πλούσιοι, λοιπόν, έβλεπαν τις ιδιοκτησίες τους να μεγαλώνουν, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα πρόσθετα εργατικά χέρια με τους δούλους που αποκτούσαν. Και το χάσμα μεγάλωνε μαζί με τη απόγνωση και την οργή των φτωχών. Το καζάνι έβραζε και ήταν έτοιμο να εκραγεί. Ο σοφός Σόλων, αφού ανακηρύχθηκε «Επώνυμος Άρχων» με αυξημένες εξουσίες «διαλεκτού» και «νομοθέτου», κατάφερε να εκτονώσει την κρίση με σειρά μέτρων τα οποία ικανοποίησαν τους φτωχούς, δίχως να δυσαρεστήσουν υπέρμετρα τους ευγενείς πλουσίους, στην κατηγορία των οποίων ανήκε και ο ίδιος. Κυρίως διέγραψε τα χρέη ( το άχθος των φτωχών ) και απελευθέρωσε όσους είχαν γίνει δούλοι λόγω χρεών.

Είναι γνωστοί οι συνεχείς πόλεμοι μεταξύ των ελληνικών πόλεων σε όλους τους δυνατούς συνδυασμούς, αλλά και εντός των πόλεων μεταξύ δημοκρατικών και ολιγαρχικών. Αποκορύφωμα των εμφυλίων συγκρούσεων αποτέλεσε ο Πελοποννησιακός πόλεμος, ο οποίος έλαβε πανελλήνιο χαρακτήρα εφόσον έφερε αντιμέτωπους την Αθήνα με τους συμμάχους της και την Σπάρτη με τους δικούς της.

Πριν όμως μιλήσουμε για την μείζονα αυτή σύρραξη, ας μην ξεχάσουμε τους εμφυλίους της πρόσφατης ιστορίας. Εκτός από τις κατοχικές εμφύλιες συρράξεις και τον μεγάλο εμφύλιο 1946-1949, δύο εμφύλιοι πόλεμοι έλαβαν χώρα διαρκούντος του αγώνος του 1821 που λίγο έλειψε να οδηγήσουν σε πλήρη αποτυχία αυτόν τον ηρωικό αγώνα, αν, ανεξάρτητα από τα κίνητρά τους, δεν επενέβαιναν οι μεγάλες δυνάμεις . Αυτός ο εμφύλιος ενέπνευσε στο Σολωμό το τετράστιχο 147 :

«Μην ειπούν στον στοχασμό τους

Τα ξένα έθνη αληθινά

Εάν μισούνται ανάμεσά τους

Δεν τους πρέπει ελευτεριά».

Ολέθριος επίσης ήταν και ο εθνικός διχασμός που άρχισε το 1915 και που κατέληξε στη Μικρασιατική τραγωδία.

Όλες οι αντιδράσεις:

1010